Tarixi biliklər məcmusu olan- idrak və onun istiqamətləri, insan hissləri, qavrayış, təsəvvür və onların müasir ictimai həyatdakı əksinin tədqiqi, həm də “müsəlman idrakı” anlayışı İslam fəlsəfəsində xüsusi mövqeyə malikdir. Müxtəlif alimlər ət-Tirmizi, Əbu Əbdullah əl-Haris, Əbu Əbdullah əl-Qurtubi, ibn Həcər əl-Əsqalani və başqalarının bu mövzuda xüsusi yanaşması olmuşdur. Bu məsələ ilə əlaqədar olan “mötəzililər”, “ismailililər”, “mistisistlər” (sufilər), “işraqilər”, həmçinin Şərq peripatetizminin ardıcılları varlıq, bilik təlimləri, “nəfs və qəlbin ölməzliyi” və idrakın əsas elementi olan təcrübə haqqında qiymətli fikir xəzinələri qoymuşlar. Bu (...) da müasir tədrisdə vacib yer tutur. Məqalədə “İdrak fəlsəfəsi” anlayışına nəzər salınmış, onun yaranması, əhəmiyyəti, canlı və cansız təbiətdəki əksi, istiqamətləri və fərqliliyi ilə əlaqədar fikirlər şərh edilmiş, müasir islamşünaslıqda bu anlayışın tədrisində istinad ediləcək məqamlara diqqət yetirilmişdir. Bu məqsədlə araşdırmada “İdrak- beyin xüsusiyyətidir”, “Cansız təbiətdə idrakın əksi”, “Canlı təbiətdə idrakın təzahürü”, “Dərk necə yaranıb?”, “İdrakın mahiyyəti nədir?”, “İdrakın istiqamətləri”, “İdrak dəyişkənliyi” və digər suallara Şərq-Qərq fəlsəfi görüşlərinə əsasən nəzər salınaraq qeyd edilən problemin həllinə cəhd edilmişdir. Zənginliyi və müxtəlifliyi ilə seçilən İslam fəlsəfəsində dini idrak ilə birgə həm də dünyəvi və real düşüncə mövcud olmuşdur. Bu axın yeni dövrün tələbi ilə müəyyən dəyişikliyə uğramış və nəinki Şərq, həm də dünyaya öz təsirini göstərmişdir. (shrink)

Azərbaycan elm tarixini tədqiq edərkən dövrün tələbindən çıxış edilərək ərəb və fars dillərində yazılmış çoxlu əsərlərə rast gəlirik. Bu əsərlərdən biri də dahi alim Nəsirəddin Tusinin fars dilində məntiqə dair yazdığı Əsasül-iqtibas əsəridir. Əsər ilk dəfə 2022-ci ildə nəşr edilərək oxucu və tədqiqatçıların ixtiyarına verilmişdir. Əsasül-iqtibas əsəri XIII əsrin ortalarında yazılmışdır. Əsərin yazılmasından təqribən səkkiz əsrə yaxın vaxt keçmişdir. Bu müddət ərzində həmin əsərdə istifadə edilən bir sıra termin və sözlər artıq müasir fars dilində istifadə edilmir. Əsərin məntiqə aid olması (...) və həm də bir sıra sözlərin günümüzdə istifadə edilməməsi onun tərcüməsini çətinləşdirən amillər kimi qeyd etmək olar. Bundan əlavə burada istifadə edilən bəzi terminlərin gündəlik danışığımzda fərqli mənada istifadə edildiyindən həmin sözlərin və terminlərin izah edilməsi zərurəti yaranmışdır. Habelə orta əsr müəlliflərinin əsərlərinin tədqiqi zamanı eyni bir sözün müxtəlif müəlliflər tərəfindən fərqli mənalarda işlədildiyinin də şahidi oluruq ki, bu da həmin termin və anlayışların Azərbaycan dilinə tərcüməsi zamanı izahının verilməsinə ehtiyac yaradır. Hal-hazırda müraciət etdiyiniz bu kitab Nəsirəddin Tusinin ən mühüm və genişhəcmli əsərlərindən biri olan “Əsasül-iqtibas”-ın tərcüməsi zamanı əsərin orijinalında işlədilmiş ərəb-fars sözlərinin izahlı tərcüməsi yönündə tərtib edilmişdir. Bu lüğətlərin tərcüməsi və izahı ilə tanış olmaqla Nəsirəddin Tusinin ərəb-fars dillərində yazılmış digər əsərlərinin tərcüməsi zamanı da yararlanmaq olar. Müəyyən bir ixtisas və peşəni və ya həmin peşə və ixtisasa aid olan terminləri başa düşmək üçün həmin istiqamət üzrə tərtib edilən terminolji lüğətlərə ehtiyac duyulur. Bu istiqamətdə zaman-zaman müxtəlif ixtisaslar üzrə terminoloji lüğətlərin nəşr edildiyini müşahidə edirik. Azərbaycan dilində məntiqi terminlərin izahından ibarət xüsusi termonoloji lüğətlərin də tərtib edilməsi zərurəti vardır. Çünki məntiq terminlərinin izahınına adətən rus dilində yazılmış ədəbiyyatda, bir neçə terminin izahı verilmiş məntiq kitablarında və ya fəlsəfi terminlərdən ibarət ensiklopediya və lüğətlərdə rast gəlmək mümkündür. Bir tərəfdən, yaranmış boşluğu doldurmaq, digər tərəfdən isə məntiq ixtisası üzrə təhsil alan tələbə və mütəxəssislərə kömək etmək üçün bu lüğəti tərtib etmək qərarına gəldik. 222 sözün izah və tərcüməsindən ibarət olan bu kitabı həmin istiqamətdə olan boşluğu doldurmaq üçün kiçik və eyni zamanda mühüm bir addım hesab etmək olar. Burada sözlərin tərcüməsi ilə yanaşı bir sıra terminlərin izahı da verilmişdir. Əsasən Əsasül-iqtibas adlı məntiqi əsəri tərcümə edərkən qarşıya çıxan çətin və mürəkkəb sözlərin izahının verilməsinə üstünlük verilmişdir. Tərcümə zamanı müxtəlif illərdə nəşr edilən Əsasül-iqtibas əsərlərinə də müraciət edilmişdir. Bu əsərlərin bəzisində Əsasül-iqtibas əsərində istifadə edilən bəzi terminlərin izahı da verilmişdir. Bu izahlar bəzən tərcümə zamanı ifadənin daha səlis və daha dəqiq başa düşülməsinə imkan vermişdir. Bu lüğət kitabı tərtib edilərkən həmin əsərlərdə mövcud olan terminlər və onların izahından da istifadə edilmişdir. Bəzən məntiqi terminlərlə yanaşı kəlam, fəlsəfə və s. elmlərdə istifadə edilən terminləri də qeyd etmişik. Çünki bu terminlər bizə məntiqdə işlədilən bəzi ifadələrin daha asan başa düşülməsinə imkan verəcəkdir. “Əsasül-iqtibasa dair terminlər” lüğəti adlı bu kitabı bu sahədə atılmış ilk addımlardan biri olduğu üçün gələcəkdə daha sanballı və həcmcə daha geniş terminoloji lüğətlərin hazırlanması nəzərdə tutulur. (shrink)

The article highlights Turkish numismatic, symbols and philosophical thought on the basis of Konya dirhams, minted in the second half of the 13th century, preserved in the Numismatical Fund of the National Museum of History of Azerbaijan of the National Academy of Sciences of Azerbaijan and the thoughts of Sheykh Sadr al-Din Muhammad al-Qunawi (1210 - 1274). There are also Konya silver dirhams, along with silver coins, minted in the name of Seljuk rulers, found in various regions of Azerbaijan (Baku, (...) Agdere, Tovuz, Zagatala, Shamakhi etc). In the appropriate period, the names of the local rulers (Shirvanshah-Kesranids) and the names of the Abbasid caliphs were engraved on the copper coins minted in Azerbaijan (Baku, Shamakhi, Darband, etc.). The need of the Caucasus for silver and gold coins in national trade was paid with the coins issued in Turkey, Iraq and other states. The article highlights inscriptions about the glorious titles of the ruler (amir al-muminin, imam al-muazzam, sultan) on silver dirhams, gold dinars minted in Konya during the reign of Roman Seljuks (II Kaykhusraw- 1237 – 1246; II Keykaus = 1245 – 1249; 1257 – 1262; IV Qilij Arslan – 1248-1249; 1262 – 1266), as well as date of minting and scale of the coins and the struggle with Mongols and Golden Horde rulers in money savings based on the studies that epoch. The article gives information about the life of Sheykh Sadr al-Din Muhammad al-Qunawi (1210 - 1274) and the understandings in his wide philosophical system (God, the value of man, metaphysics, etc.) and about his scientific environment (Jalal al-Din Rumi, Ahi Evren, Hajı Bektash Veli). The father of this scholar became a teacher of both himself and Izz ad –Din Kayka’us II. The works and views of this scholar had an impact on Anatolia and its surroundings, as well as on the Caucasus. The written sources and numismatic facts of the period prove the existence of the philosophy in the all Turkic world in the Middle Ages. (shrink)

Plüralizm latınca "plüralis" sözündən olub "çoxluq" deməkdir. Plüralizm ictimai-siyasi həyatda daim yarışda və rəqabət mübarizəsində olan, bir-birindən asılı və bununla yanaşı, muxtar olan sosial, siyasi qrupların, partiyaların, təşkilatların, ideyaların və baxışların çoxluğu mənasını verir. Plüralizmin siyasi, mədəni-mənəvi iqtisadi, sosial və s. növləri mövcuddur. Təbiətinə görə plüralizm cəmiyyətdə normal sosial-siyasi münasibətlərin dirçəlmə meyillərinin inkişafını stimullaşdırır, proseslər nəzarətə məruz qalmadan sərbəst, müstəqil şəkildə inkişaf edir. Plüralizm nəticəsində sosial-siyasi baxışların, əlaqələrin sayı artır ki, bu əlaqələrdən, istiqamətlərdən hər biri öz müxtariyyatına doğru inkişaf etməyə (...) başlayır. (shrink)

Euclid's classic proof about the infinitude of prime numbers has been a standard model of reasoning in student textbooks and books of elementary number theory. It has withstood scrutiny for over 2000 years but we shall prove that despite the deceptive appearance of its analytical reasoning it is tautological in nature. We shall argue that the proof is more of an observation about the general property of a prime numbers than an expository style of natural deduction of the proof of (...) their infinitude. (shrink)

“Buddizm” dünyada ən geniş yayılmış dinlərdən biri olaraq, eramızdan öncə VI əsrdə yaşamış Buddanın ərsəyə gətirdiyi dinin adıdır. Dünyada Buddanın inanclarını qəbul edənlərə buddist deyilir. Qeyd etmək lazımdır ki, Buddizmdə Budda tanrı yerinə qoyulur. Əslində isə Budda özünün insan olduğunu söyləmiş və ilahlıq iddiasında olmamışdır. Lakin ölümündən sonra ona tabe olanlar onu tanrılaşdırmış, adına məbədlər qurub ona sitayiş etmişlər. Buddizm meydana gəldiyi hindistanda, öz təsirini çoxdan itirmiş, induizm ilə əvəz olunmuşdur və hazırda hindistanda buddistlər əhalinin bir faizindən az hissəsini təşkil (...) edir. Buddizm Nepalda, Birmada, Tailandda, Seylonda, Kambocada, Laosda, Vyetnamda, Çində, Yaponiyada yayılmışdır, həmçinin Buryat, Kalmık və Tuva xalqları içərisində geniş yayılmışdır. (shrink)

Proceedings of the papers presented at the Symposium on "Revisiting Turing and his Test: Comprehensiveness, Qualia, and the Real World" at the 2012 AISB and IACAP Symposium that was held in the Turing year 2012, 2–6 July at the University of Birmingham, UK. Ten papers. - http://www.pt-ai.org/turing-test --- Daniel Devatman Hromada: From Taxonomy of Turing Test-Consistent Scenarios Towards Attribution of Legal Status to Meta-modular Artificial Autonomous Agents - Michael Zillich: My Robot is Smarter than Your Robot: On the Need for (...) a Total Turing Test for Robots - Adam Linson, Chris Dobbyn and Robin Laney: Interactive Intelligence: Behaviour-based AI, Musical HCI and the Turing Test - Javier Insa, Jose Hernandez-Orallo, Sergio España - David Dowe and M.Victoria Hernandez-Lloreda: The anYnt Project Intelligence Test (Demo) - Jose Hernandez-Orallo, Javier Insa, David Dowe and Bill Hibbard: Turing Machines and Recursive Turing Tests — Francesco Bianchini and Domenica Bruni: What Language for Turing Test in the Age of Qualia? - Paul Schweizer: Could there be a Turing Test for Qualia? - Antonio Chella and Riccardo Manzotti: Jazz and Machine Consciousness: Towards a New Turing Test - William York and Jerry Swan: Taking Turing Seriously (But Not Literally) - Hajo Greif: Laws of Form and the Force of Function: Variations on the Turing Test. (shrink)

Abstract: The intelligent embedded agricultural robotic system is a low cost and efficient microcontroller robot which include; A soil moisture monitoring system which monitors the moisture content of the soil in the various parts of the field and the measured data to a microcontroller unit which in turn displays the received data on a Liquid Crystal Display to determine when to irrigate or spray the farm field. An automatic car, which follows a path designed in the field, i.e., a white (...) line on a black surface integrated with a spraying and irrigating mechanism for carrying out agricultural spray and irrigation. An automatic solar tracking system that tracks the sun’s position for maximum light intensity was used to charge the DC 12V battery which was used to power to the robotic system. A refilling system with obstacle detection feature was used for refilling water, chemical or fertilizer spray in the spraying and irrigating tank integrated with the line follower robotic system. This embedded system is useful for farmers who wish to monitor the soil moisture content of the field, and automate spraying and irrigation purposes at low costs and higher efficiency. (shrink)

In the historical process, the importance of doing interdisciplinary work has been accepted in all social sciences and has become an undeniable phenomenon. The history of Islamic thought can undoubtedly be seen as a very fertile field for such a study. It is because many different disciplines start the historical formation process from the same point. In other words, they are historically constructed on a common narrative. In this respect, interdisciplinary reading can be most functional in the context of usûl-ı (...) fiqh, kalam, philosophy and mysticism, which can be expressed as the pillars of Islamic thought. In this framework, we have identified Ahmed Mahmûd Subhi, the Egyptian thinker and academician, as a prototype in our study. As a matter of fact, Subhi has an approach that stands out with a holistic perception of Islamic thought and has produced texts that can build the idea in question. We can build Subhî's way of thinking with a tradition he abides by or in a teacher-student relationship. What is needed for this is to take an in-depth look at his life and works. Such a study will serve as the key to our understanding of Subhi's scientific method. The ultimate aim of this study is to emphasize the importance of taking different disciplines as a basis in order to make healthy and correct interpretations of Islamic thought. This issue, which we have expressed as a claim, will be embodied by Subhî's ideas in his texts and turned into a concrete structure. (shrink)

al-Zuhd, one of the most prominent themes in the Arab poetry in the Abbasid period, came to the summit by the poets like Abū l-ʻAtāhiyya and Abū Nuwās. Another important poem known with his poems on al-Zuhd is Mahmud al-Warraq. Warrak, after a youth life in pleasure, understood the s of life and apply himself to poetry on zuhd. Warrak produced a number of different works in verse form. He was distinguished by the sincerity in his statements and the simple (...) language he used. He had thought that he was deceived by worldly gifts and pleasures in his youth and thus tried in his poems to guide young people with a sense of responsibility not to fall in same mistakes. This paper will examine Warraq emphasis on “youth un in his Diwan. Poems will be discussed in the context of the nature and the fate of youth. In the introduction, the development of poetry tradition on al-zuhd in the period of Umayyads and Abbasids will be mentioned briefly. Afterwards, poems About youth in his diwan will be researched. (shrink)

consciousness comes about as a result of irritating nervous tissue, is just as unaccountable as the appearance of Djin when Aladdin rubbed his lamp.

This paper examines the following three questions: (1) In The Rose Garden of Mystery (Golshan-e Rāz), how does the prominent 7-8th-century Iranian Sufi, Maḥmūd Shabistarī, distinguish the mystical “contemplation” and “rational reflection” in pursuing divine knowledge? (2) Was Shabistarī an anti-rationalist (strict fideist)? (3) How does Shabistarī’s position fit into the ancient Greek, Neoplatonist, and medieval Islamic and Christian metaphysics? This paper examines Golshan-e Rāz in the context of Shabistarī’s other works, commentaries, secondary sources, and Islamic thought—Sufism and philosophy. Existing (...) literature on Golshan-e Rāz primarily focuses on its literary aspects, neglecting its philosophical and mystical concepts. However, a thorough understanding requires examining these concepts in a broad context, which will inspire further research. The rationale behind this research is rooted in the religious obligation for believers to know God, with “thinking” as the means to acquire such knowledge. This is why the first question Herawī poses to Shabistarī pertains to the nature of thought—justifying this paper’s focus. Contemporary opposition to religion often stems from its perceived incongruity with the rational frameworks offered by positivism, materialism, or scientific inquiry. By differentiating between mystical and rational modes of thought that Shabistarī presents, this study shows the contemporary person that intellectual inquiry extends beyond rationalism and encompasses mysticism. Consequently, rational and mystical perspectives should be pursued in the quest for the divine. Furthermore, this study contends that Shabistarī should not be regarded as a strict fideist; instead, his criticism is directed toward the constraints inherent in rational thinking. (shrink)

This eleventh volume of Collected Papers includes 90 papers comprising 988 pages on Physics, Artificial Intelligence, Health Issues, Decision Making, Economics, Statistics, written between 2001-2022 by the author alone or in collaboration with the following 84 co-authors (alphabetically ordered) from 19 countries: Abhijit Saha, Abu Sufian, Jack Allen, Shahbaz Ali, Ali Safaa Sadiq, Aliya Fahmi, Atiqa Fakhar, Atiqa Firdous, Sukanto Bhattacharya, Robert N. Boyd, Victor Chang, Victor Christianto, V. Christy, Dao The Son, Debjit Dutta, Azeddine Elhassouny, Fazal Ghani, Fazli Amin, (...) Anirudha Ghosha, Nasruddin Hassan, Hoang Viet Long, Jhulaneswar Baidya, Jin Kim, Jun Ye, Darjan Karabašević, Vasilios N. Katsikis, Ieva Meidutė-Kavaliauskienė, F. Kaymarm, Nour Eldeen M. Khalifa, Madad Khan, Qaisar Khan, M. Khoshnevisan, Kifayat Ullah,, Volodymyr Krasnoholovets, Mukesh Kumar, Le Hoang Son, Luong Thi Hong Lan, Tahir Mahmood, Mahmoud Ismail, Mohamed Abdel-Basset, Siti Nurul Fitriah Mohamad, Mohamed Loey, Mai Mohamed, K. Mohana, Kalyan Mondal, Muhammad Gulfam, Muhammad Khalid Mahmood, Muhammad Jamil, Muhammad Yaqub Khan, Muhammad Riaz, Nguyen Dinh Hoa, Cu Nguyen Giap, Nguyen Tho Thong, Peide Liu, Pham Huy Thong, Gabrijela Popović‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬, Surapati Pramanik, Dmitri Rabounski, Roslan Hasni, Rumi Roy, Tapan Kumar Roy, Said Broumi, Saleem Abdullah, Muzafer Saračević, Ganeshsree Selvachandran, Shariful Alam, Shyamal Dalapati, Housila P. Singh, R. Singh, Rajesh Singh, Predrag S. Stanimirović, Kasan Susilo, Dragiša Stanujkić, Alexandra Şandru, Ovidiu Ilie Şandru, Zenonas Turskis, Yunita Umniyati, Alptekin Ulutaș, Maikel Yelandi Leyva Vázquez, Binyamin Yusoff, Edmundas Kazimieras Zavadskas, Zhao Loon Wang.‬‬‬‬. (shrink)

This study explores the distinguished Persian Sufi mystic Shaykh Maḥmūd Shabestarī’s Golshan-e Rāz, or The Rose Garden of Mystery. Adopting a hermeneutic approach, it scrutinizes the intricate spiritual journey towards divine realization delineated in Shabestarī’s poetry, utilizing qualitative content analysis of original texts and interpretations by scholars such as Lāhījī and Ibn Turka Iṣfahānī. The main question the paper addresses is this: “How can the spiritual journeyer overcome obstacles—particularly ‘otherness’—and achieve unity with the divine Essence within the framework of Islamic (...) mysticism, as interpreted through Shabestarī’s teachings in Golshan-e Rāz?” To answer this inquiry, the paper addresses pivotal questions concerning Shabestarī’s depiction of the spiritual journeyer’s path, its stages and challenges, and the critical role of the human form in divine manifestation. The study underscores the necessity of overcoming duality and distinction, alluding to the transformative nature of the journey that necessitates self-purification and the cessation of otherness. Findings from this study provide an enriched understanding of Shabestarī’s thought, contributing to the discourse on Islamic metaphysics. It presents valuable insights into the spiritual journeyer’s path, offering a comprehensive interpretation of the challenges, practices, and transformative experiences leading to divine realization and unity. (shrink)

Who or what is “I”? Does “I” refer to the soul, body, or something else? This paper aims to clarify the Iranian Sufi Maḥmūd Shabistarī’s metaphysical account of the self in The Rose Garden of Mystery (Gulshan-i Rāz). Some of Shabistarī’s commentators-for example, Lāhījī-argue that the “self is the determined Real” without offering a full account. This paper presents Shabistarī’s self by examining Gulshan in the context of commentaries, secondary sources, and Islamic thought and by presenting opposing interpretations and reasons (...) for the most prominent interpreta￾tions. In Gulshan, the self is neither the soul nor the body. It is the Real’s determination, a face among the eternally manifesting, unrepeated faces of the Real. This paper argues that the self is the human’s fixed entity (quiddity, ʿayn-i thābitah), whose aptitudes are perpetually unfolding; it is an eternal becoming of the Perfect Man. The self is not reified (i.e., it is of no definite content or form) or fully known; it changes every moment; it is the ever-changing “I” of the moment. Shabistarī’s metaphysics helps the modern person realize that her self is divine; it teaches her that because the world-including humans, animals, and the environment-is God’s manifesta￾tion, it deserves care. (shrink)